ประโยค คือ ข้อความที่เกิดจากคำหลายๆ คำ
หรือวลีที่นำมาเรียงต่อกันเป็นระเบียบ เพื่อให้แต่ละคำ
มีความสัมพันธ์กัน มีใจความสมบูรณ์ ซึ่งแสดงให้รู้ว่า ใครทำอะไร ที่ไหน เมื่อใด อย่างไร ส่วนประกอบของประโยค ประโยคประกอบด้วยส่วนสำคัญ ๒ ส่วน คือ ๑. ภาคประธาน ประกอบด้วนามวลี สรรพนามวลี ๒. ภาคแสดง ประกอบด้วยกริยาวลี และนามวลี สรรพนามวลี ที่มาเป็นกรรมของประโยค ** ประโยค ในบางครั้งอาจจะละประธานไว้ในฐานเข้าใจ เช่น " หยิบหนังสือมาให้ฉันหน่อย "
** ข้อความที่พื้นสีเหลือง ทำหน้าที่ขยายส่วนต่างๆ ของประโยค
ทำให้ประโยคมีความซับซ้อน
มากขึ้น จึงเรียกประโยคที่ ๒, ๓, ๕, และ ๖ ว่าประโยคสามัญที่ซับซ้อน
ชนิดของประโยคแบ่งตามโครงสร้าง
๑. ประโยคสามัญหรือประโยคพื้นฐาน คือ ประโยคที่ประกอบไปด้วย ภาคประธาน และภาคแสดง เพียง
ประโยคเดียว ไม่มีอนุประโยค หรือประโยคย่อยมาขยายภาคประธาน หรือภาคแสดง ประโยคสามัญแบ่งเป็น
๒ ชนิด ดังนี้
๑.๑ ประโยคสามัญที่มีกริยาวลีเดียว เช่น ดนุพรกำลังอ่านหนังสือ แมวจับหนู นฤมลร้องเพลง
เมธินีรดน้ำต้นไม้ วารินกำลังซักผ้า พี่สาวจะไปตลาด เมธากำลังขับรถจักรยานยนต์
๑.๒ ประโยคสามัญที่มีหลายกริยาวลี คือ ประโยคสามัญที่มีหลายกริยาวลี ทำหน้าที่เป็นภาคแสดง
ของประธานเดียวกัน จะไม่มีคำเชื่อมกริยาวลีเหล่านั้น สามารถแบ่งประโยคสามัญหลายกริยาวลี
ได้ ดังนี้
เหตุุการณ์ในประโยคเกิดขึ้นพร้อมกัน เช่น
- สมบัตินั่งรับประทานอาหารในห้องครัว
- สาวิตรีนั่งอ่านหนังสือพิมพ์ในห้องสมุด
- วิทิตยืนร้องเพลงบนเวทีหอประชุม
- พิชัยขับรถข้ามสะพาน
เหตุการณ์ในประโยคเกิดขึ้นต่อเนื่องก่อนหลังตามลำดับ เช่น
- แม่เดินไปซื้อกับข้าวที่ตลาด
- ฉันเดินไปดื่มน้ำที่ข้างอาคาร ๒
- อนงค์เก็บจานไปล้าง
- นงนุชพับผ้าเก็บไว้ในตู้
เหตุการณ์หลังในประโยคเป็นผลของเหตุการณ์แรก เช่น
- สมปองทำจานหล่นแตกกระจายเต็มพื้น
- สายพิณลื่นหกล้มก้นกระแทกพื้น
- ลมพัดเอกสารปลิวตกลงในน้ำ
๒. ประโยคซ้อน หมายถึงประโยคที่มีประโยคหลัก (มุขยประโยค) และประโยคย่อย หรือประโยคขยาย
(อนุประโยค) ทำหน้าที่ขยายส่วนใด ส่วนหนึ่งของประโยคหลัก แบ่งเป็น ๓ ชนิด ดังนี้
๒.๑ ประโยคซ้อนที่มีนามานุประโยค นามานุประโยค คืออนุประโยคที่ทำหน้าที่เหมือนนามวลี
ทำหน้าที่ขยายประธาน กรรม หรือหน่วยเติมเต็ม หรืออาจจะทำหน้าที่เป็นประธาน กรรม
หรือหน่วยเติมเต็มก็ได้ เช่น
- ที่คุณพูดเป็นเรื่องเข้าใจผิด
- ท่านประธานบริษัทบอกว่าให้พนักงานทุกคนตั้งใจทำงาน
- คุณแม่ให้ฉันรดน้ำตนไม้
- ที่เธอทำดีเช่นนั้นเป็นการสร้างชื่อเสียงให้แก่ตนเองและโรงเรียน
** ข้อความที่มีพื้นสีเหลือง เป็นนามานุประโยค คำ " ที่ ว่า " เป็นคำเชื่อมประโยค
๒.๒ ประโยคซ้อนที่มีคุณานุประโยค คุณานุประโยคทำหน้าที่ขยายนาม หรือสรรพนามที่อยู่หน้า
คุณานุประโยค
นักเรียนที่ตั้งใจเรียนย่อมประสบความสำเร็จ
- นักเรียน......ย่อมประสบความสำเร็จ (มุขยประโยค)
- นักเรียนตั้งใจเรียน (คุณานุประโยค ขยาย นักเรียน ในประโยคหลัก)
เมธินีชอบผลไม้
เมธินีชอบผลไม้ที่มีรสเปรี้ยว
- เมธินีชอบผลไม้ (มุขยประโยค)
- ผลไม้มีรสเปรี้ยว (คุณานุประโยค ขยายผลไม้ ในประโยคหลัก)
ปากกา
ปากกาที่คุณพ่อซื้อให้เขียนดีมาก
- ปาก.....เขียนดีมาก (มุขยประโยค)
- คุณพ่อซื้อปากกาให้ (ฉัน) (คุณานุประโยค ขยาย ปากกา)
วิชา ความรู้เป็นทรัพย์
วิชา ความรู้เป็นทรัพย์อันประเสริฐ
- วิชาความรู้เป็นทรัพย์ (มุขยประโยค)
- ทรัพย์ประเสริฐ (คุณานุประโยค ขยาย ทรัพย์ ในประโยคหลัก)
* ที่ ซึ่ง อัน เป็นสรรพนามเชื่อมประโยค (ประพันธสรรพนาม) *
** ประโยคความซ้อนเราสามารถแยกออกมาเป็นประโยคสามัญได้ ๒ ประโยคขึ้นไป **
๒.๓ ประโยคซ้อนที่มีวิเศษณานุประโยค วิเศษณานุประโยคทำหน้าที่เหมือนวิเศษณ์วลี คือ
ทำหน้าที่ขยายกริยาวลี เช่น
สุรัตน์พูดเสียงดัง
* ที่ ซึ่ง อัน เป็นสรรพนามเชื่อมประโยค (ประพันธสรรพนาม) *
** ประโยคความซ้อนเราสามารถแยกออกมาเป็นประโยคสามัญได้ ๒ ประโยคขึ้นไป **
๒.๓ ประโยคซ้อนที่มีวิเศษณานุประโยค วิเศษณานุประโยคทำหน้าที่เหมือนวิเศษณ์วลี คือ
ทำหน้าที่ขยายกริยาวลี เช่น
สุรัตน์พูดเสียงดังจนเพื่อนๆ รำคาญ
- สุรัตน์พูดเสียงดัง (มุขยประโยค)
- เพื่อน ๆ รำคาญ (วิเศษณานุประโยค ขยาย พูดเสียงดัง)
เขามาถึงบ้าน
เขามาถึงบ้านขณะที่ฝนกำลังตกพอดี
- เขามาถึงบ้าน (มุขยประโยค)
- ฝนกำลังตกพอดี (วิเศษณานุประโยค ขยาย มาถึง )
แม่นั่งพักผ่อน
แม่นั่งพักผ่อนหลังจากที่ทำกับข้าวเสร็จแล้ว
- แม่นั่งพักผ่อน (มุขยประโยค)
- แม่ทำกับข้าวเสร็จแล้ว (วิเศษณานุประโยค ขยาย นั่งพักผ่อน)
เขาขับรถเร็วมาก
เขาขับรถเร็วมากจนเบรคไม่อยู่
- เขาขับรถเร็วมาก (มุขยประโยค)
- เขาเบรค (รถ) ไม่อยู่ (วิเศษณานุประโยค ขยาย ขับรถเร็วมาก)
** ประโยคซ้อนที่มีวิเศษณานุประโยค จะใช้คำเชื่อมประโยค ก็ จึง เลย ถึง เมื่อ ขณะที่
ก่อน หลัง หลังจากที่ ตั้งแต่ เพราะ เนื่องจาก จน จนกระทั่ง เพื่อ ถ้า หากว่า ถ้าหากว่า
แม้ แม้ว่า แม้นว่า ทั้งที่ **
-------------------------------------------
** ประโยคซ้อนที่มีวิเศษณานุประโยค จะใช้คำเชื่อมประโยค ก็ จึง เลย ถึง เมื่อ ขณะที่
ก่อน หลัง หลังจากที่ ตั้งแต่ เพราะ เนื่องจาก จน จนกระทั่ง เพื่อ ถ้า หากว่า ถ้าหากว่า
แม้ แม้ว่า แม้นว่า ทั้งที่ **
-------------------------------------------
ประโยคซ้อนที่ซับซ้อน
มีความสัมพันธ์กัน มีใจความสมบูรณ์ ซึ่งแสดงให้รู้ว่า ใครทำอะไร ที่ไหน เมื่อใด อย่างไร ส่วนประกอบของประโยค ประโยคประกอบด้วยส่วนสำคัญ ๒ ส่วน คือ ๑. ภาคประธาน ประกอบด้วนามวลี สรรพนามวลี ๒. ภาคแสดง ประกอบด้วยกริยาวลี และนามวลี สรรพนามวลี ที่มาเป็นกรรมของประโยค ** ประโยค ในบางครั้งอาจจะละประธานไว้ในฐานเข้าใจ เช่น " หยิบหนังสือมาให้ฉันหน่อย "
ภาคประธาน
|
ภาคแสดง
|
นามวลี สรรพนามวลี วิเศษณ์วลี
|
กริยาวลี นามวลี สรรพนามวลี วิเศษณ์วลี
|
๑.
นิตยา
|
เรียน
ภาษาไทย
|
๒. นิตยา นักเรียนชั้น
ม.๓
|
เรียน
ภาษาไทย เก่ง
|
๓. นิตยา ชั้น ม.๓
น้องสาวของฉัน
|
เรียน
ภาษาไทย เก่ง มาก
|
๔.
วิรัตน์
|
วาง
หนังสือ ไว้ บนโต๊ะ
|
๕.วิรัตน์ เพื่อนของฉัน
คนบ้านบุญเรือง
|
วาง
หนังสือ ไว้ บนโต๊ะ ห้องสมุด
|
๖.วิรัตน์ เพื่อนของฉัน
คนบ้านบุญเรือง
|
วาง
หนังสือ ไว้ บนโต๊ะ ห้องสมุด เมื่อวานนีี้
|
มากขึ้น จึงเรียกประโยคที่ ๒, ๓, ๕, และ ๖ ว่าประโยคสามัญที่ซับซ้อน
ชนิดของประโยคแบ่งตามโครงสร้าง
๑. ประโยคสามัญหรือประโยคพื้นฐาน คือ ประโยคที่ประกอบไปด้วย ภาคประธาน และภาคแสดง เพียง
ประโยคเดียว ไม่มีอนุประโยค หรือประโยคย่อยมาขยายภาคประธาน หรือภาคแสดง ประโยคสามัญแบ่งเป็น
๒ ชนิด ดังนี้
๑.๑ ประโยคสามัญที่มีกริยาวลีเดียว เช่น ดนุพรกำลังอ่านหนังสือ แมวจับหนู นฤมลร้องเพลง
เมธินีรดน้ำต้นไม้ วารินกำลังซักผ้า พี่สาวจะไปตลาด เมธากำลังขับรถจักรยานยนต์
๑.๒ ประโยคสามัญที่มีหลายกริยาวลี คือ ประโยคสามัญที่มีหลายกริยาวลี ทำหน้าที่เป็นภาคแสดง
ของประธานเดียวกัน จะไม่มีคำเชื่อมกริยาวลีเหล่านั้น สามารถแบ่งประโยคสามัญหลายกริยาวลี
ได้ ดังนี้
เหตุุการณ์ในประโยคเกิดขึ้นพร้อมกัน เช่น
- สมบัตินั่งรับประทานอาหารในห้องครัว
- สาวิตรีนั่งอ่านหนังสือพิมพ์ในห้องสมุด
- วิทิตยืนร้องเพลงบนเวทีหอประชุม
- พิชัยขับรถข้ามสะพาน
เหตุการณ์ในประโยคเกิดขึ้นต่อเนื่องก่อนหลังตามลำดับ เช่น
- แม่เดินไปซื้อกับข้าวที่ตลาด
- ฉันเดินไปดื่มน้ำที่ข้างอาคาร ๒
- อนงค์เก็บจานไปล้าง
- นงนุชพับผ้าเก็บไว้ในตู้
เหตุการณ์หลังในประโยคเป็นผลของเหตุการณ์แรก เช่น
- สมปองทำจานหล่นแตกกระจายเต็มพื้น
- สายพิณลื่นหกล้มก้นกระแทกพื้น
- ลมพัดเอกสารปลิวตกลงในน้ำ
๒. ประโยคซ้อน หมายถึงประโยคที่มีประโยคหลัก (มุขยประโยค) และประโยคย่อย หรือประโยคขยาย
(อนุประโยค) ทำหน้าที่ขยายส่วนใด ส่วนหนึ่งของประโยคหลัก แบ่งเป็น ๓ ชนิด ดังนี้
๒.๑ ประโยคซ้อนที่มีนามานุประโยค นามานุประโยค คืออนุประโยคที่ทำหน้าที่เหมือนนามวลี
ทำหน้าที่ขยายประธาน กรรม หรือหน่วยเติมเต็ม หรืออาจจะทำหน้าที่เป็นประธาน กรรม
หรือหน่วยเติมเต็มก็ได้ เช่น
- ที่คุณพูดเป็นเรื่องเข้าใจผิด
- ท่านประธานบริษัทบอกว่าให้พนักงานทุกคนตั้งใจทำงาน
- คุณแม่ให้ฉันรดน้ำตนไม้
- ที่เธอทำดีเช่นนั้นเป็นการสร้างชื่อเสียงให้แก่ตนเองและโรงเรียน
** ข้อความที่มีพื้นสีเหลือง เป็นนามานุประโยค คำ " ที่ ว่า " เป็นคำเชื่อมประโยค
๒.๒ ประโยคซ้อนที่มีคุณานุประโยค คุณานุประโยคทำหน้าที่ขยายนาม หรือสรรพนามที่อยู่หน้า
คุณานุประโยค
นักเรียนที่ตั้งใจเรียนย่อมประสบความสำเร็จ
- นักเรียน......ย่อมประสบความสำเร็จ (มุขยประโยค)
- นักเรียนตั้งใจเรียน (คุณานุประโยค ขยาย นักเรียน ในประโยคหลัก)
เมธินีชอบผลไม้
เมธินีชอบผลไม้ที่มีรสเปรี้ยว
- เมธินีชอบผลไม้ (มุขยประโยค)
- ผลไม้มีรสเปรี้ยว (คุณานุประโยค ขยายผลไม้ ในประโยคหลัก)
ปากกา
ปากกาที่คุณพ่อซื้อให้เขียนดีมาก
- ปาก.....เขียนดีมาก (มุขยประโยค)
- คุณพ่อซื้อปากกาให้ (ฉัน) (คุณานุประโยค ขยาย ปากกา)
วิชา ความรู้เป็นทรัพย์
วิชา ความรู้เป็นทรัพย์อันประเสริฐ
- วิชาความรู้เป็นทรัพย์ (มุขยประโยค)
- ทรัพย์ประเสริฐ (คุณานุประโยค ขยาย ทรัพย์ ในประโยคหลัก)
* ที่ ซึ่ง อัน เป็นสรรพนามเชื่อมประโยค (ประพันธสรรพนาม) *
** ประโยคความซ้อนเราสามารถแยกออกมาเป็นประโยคสามัญได้ ๒ ประโยคขึ้นไป **
๒.๓ ประโยคซ้อนที่มีวิเศษณานุประโยค วิเศษณานุประโยคทำหน้าที่เหมือนวิเศษณ์วลี คือ
ทำหน้าที่ขยายกริยาวลี เช่น
สุรัตน์พูดเสียงดัง
* ที่ ซึ่ง อัน เป็นสรรพนามเชื่อมประโยค (ประพันธสรรพนาม) *
** ประโยคความซ้อนเราสามารถแยกออกมาเป็นประโยคสามัญได้ ๒ ประโยคขึ้นไป **
๒.๓ ประโยคซ้อนที่มีวิเศษณานุประโยค วิเศษณานุประโยคทำหน้าที่เหมือนวิเศษณ์วลี คือ
ทำหน้าที่ขยายกริยาวลี เช่น
สุรัตน์พูดเสียงดังจนเพื่อนๆ รำคาญ
- สุรัตน์พูดเสียงดัง (มุขยประโยค)
- เพื่อน ๆ รำคาญ (วิเศษณานุประโยค ขยาย พูดเสียงดัง)
เขามาถึงบ้าน
เขามาถึงบ้านขณะที่ฝนกำลังตกพอดี
- เขามาถึงบ้าน (มุขยประโยค)
- ฝนกำลังตกพอดี (วิเศษณานุประโยค ขยาย มาถึง )
แม่นั่งพักผ่อน
แม่นั่งพักผ่อนหลังจากที่ทำกับข้าวเสร็จแล้ว
- แม่นั่งพักผ่อน (มุขยประโยค)
- แม่ทำกับข้าวเสร็จแล้ว (วิเศษณานุประโยค ขยาย นั่งพักผ่อน)
เขาขับรถเร็วมาก
เขาขับรถเร็วมากจนเบรคไม่อยู่
- เขาขับรถเร็วมาก (มุขยประโยค)
- เขาเบรค (รถ) ไม่อยู่ (วิเศษณานุประโยค ขยาย ขับรถเร็วมาก)
** ประโยคซ้อนที่มีวิเศษณานุประโยค จะใช้คำเชื่อมประโยค ก็ จึง เลย ถึง เมื่อ ขณะที่
ก่อน หลัง หลังจากที่ ตั้งแต่ เพราะ เนื่องจาก จน จนกระทั่ง เพื่อ ถ้า หากว่า ถ้าหากว่า
แม้ แม้ว่า แม้นว่า ทั้งที่ **
-------------------------------------------
** ประโยคซ้อนที่มีวิเศษณานุประโยค จะใช้คำเชื่อมประโยค ก็ จึง เลย ถึง เมื่อ ขณะที่
ก่อน หลัง หลังจากที่ ตั้งแต่ เพราะ เนื่องจาก จน จนกระทั่ง เพื่อ ถ้า หากว่า ถ้าหากว่า
แม้ แม้ว่า แม้นว่า ทั้งที่ **
-------------------------------------------
ประโยคซ้อนที่ซับซ้อน
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น